Aurrezagutzak aktibatuta, gaia kokatu ondotik, bideoa ikusiko dugu.

c) Entzunaren ulermena

Bideoa ikusi eta gero, bikoteka galdera hauei erantzunen diezue:

1- Nor elkartzen zen artoa zuritzera?

2- Aziendei zer ematen zieten jateko? Grabazioan hiru gauza aipatzen dira, gutxienez bi zerrenda itzazu:

3- Nola pasatzen zuten ilunabarra? Hiru ezaugarri aipa itzazu.

4- Kantuan aritzen ziren?

5- “Bentara noa, bentatik nator” kantuaren bertze estrofa bat daki. Zer dakizu estrofa horri buruz?

Bukatzean, talde handian galderak zuzenduko ditugu.

Hurrengo jarduera Leitzako euskara lantzeko baliatuko dugu eta, horretarako, lehenbizi Leitza mapan kokatuko duzue gelako arbel digitalean. Hori egin eta gero, galdera hauei denon artean erantzunen diegu:

• Duen kokapenaren arabera, Leitzako euskarak nongo hizkeraren eragina du?
• Han inoiz izan bazarete, hango hizkeraren zer ezaugarrik eman dizue atentzio handien?

Bideoa berriz adituko duzue eta ezaugarri horiek dituzten hitzak zerrendatuko dituzue.

Bideoa ikusi ondotik, zerbait falta dela uste duzu? Zer? Zergatik?

“Bentara noa, bentatik nator” kantuari buruzko informazioa bilatuko duzue. Hona hemen balia ditzakezuen zenbait ideia:

1- Letra

2- Berriemaleak aipatzen duen eta falta den estrofa nola bilatuko zenuke?

3- Noren kantua da?

4- Noizkoa da?

5- Nork jaso zuen?

6- Zeri buruzko kantua da?

7- Nork kantatzen du?

Ondoren, lehenbizi, kantua adituko dugu (https://www.youtube.com/watch?v=ctsZIJ1znAw) eta gero, gazteendako blog batean kantuari buruzko iritzia emanen duzue. Horretarako, testu mota honek behar dituen puntuak birpasatuko ditugu:

• Izenburua
• Sarrera
• Argudioak: zer gustatu zaizuen eta zer ez, zergatik
• Ondorioa

Hurrengo jarduera Leitzako euskara lantzeko baliatuko dugu. Horretarako, lehenbizi Leitza mapan jarri beharko dute gelako arbel digitalean.

Mediatekak grabazio bakoitzaren azpiko aldean zer euskalki edo azpieuskalki den azaltzen du eta mapa eskura paratzen du. Dagoen tokiaren arabera, (Nafarroan, Gipuzkoarekin mugatzen) nongo hizkeraren eragina izaten ahal duen errateko eskatuko diegu ikasleei.

Ondoren, Leitzan inoiz izan badira, galdetuko diegu hango hizkeraren zer ezaugarrik ematen dien arreta gehien. Norbait herrian izan bada, edo lagunak edo senitartekoak baditu, segur aski erranen du hitz bukaerako -e dela bereizgarrietako bat edota pesta, aparie… erraten dutela. Bi adibide horiek baliatuko ditugu euskalkiei buruz azalpenak emateko:

– a > e bilakatzen da aurreko silaban i edo u bokalak baldin badaude: aita > aite, gorria > gorrie, guzia > guzie…

Ezaugarri hori Hego Euskal Herrikoa da, beraz, Iparraldean ez dugu -e hori adituko.

• Euskara batuan f letra duten hitz anitz p-z ahoskatzen dira: Pernando (Fernando), pesta (festa), aparie (afaria)…

Bi azalpen horiek jaso ondotik, berriz adituko dute bideoa eta ezaugarri horiek dituzten hitzak zerrendatuko dituzte:

– a > e: intxaurrek (intxaurrak), pentsue (pentsua), guzie (guztia), lan haundie (lan handia), mutil bet (mutil bat), liburu bet (liburu bat), gorri-gorrie (gorri-gorria)…

– f > p: aparie (afaria), pesta bat (festa bat)

Bigarren jarduera moduan, hausnarketa bultzatzeko asmoz, bideoan zedozer falta den galdetuko diegu ikasleei; izan ere, “Bentara noa, bentatik nator” kantuaz hitz egiten digu berriemaleak, berak ezagutzen duen bertze estrofa batez batez ere, baina bideoan ez du kantatzen.

Hortaz, kantu horri buruzko informazioa bilatzeko eskatuko diegu ikasleei. Zer bilatu behar duten argiago izan dezaten, ideia hauek eskura izanen dituzte:

1- Letra

Ikus daitekeen moduan, sarean bertsio bat baino gehiago topa ditzakegu:

Bentara noa

bentatik nator

bentan da nire gogoa

bentako arrosa krabelinetan

hartu dut amodioa.

Ez dakit zer dan neure maitea

ene aspaldiko bizia

gurina sutan oi dan bezala

urtu zait gorputz guztia.

Iturria: http://eu.musikazblai.com/herrikoiak/bentara-noa/

Bentara noa bentatik nator

Bentan dut nere gogoa

Ango arrosa krabeliñetan

Artu dut amorioa.

Ni ederretan zu galantetan

Nik ederretan gogoa

Ederretan den galantena da

Felisa presentekoa.

Ez dakit zer dan neure maitea

Ene aspaldiko bizia

Gurina sutan ai dan bezala

Urtu zait gorputz guzia.

Bentatik nator bentara noa

Bentan dut neure gogoa

Mosuan gerrian pikoa frango

Mosuan usain gozoa.

Iturria: https://www.badok.eus/euskal-musika/oskarbi/hitz-urri-batzuk/hitzak/8059-bentara-noa/

2- Berriemaleak aipatzen duen eta falta den estrofa nola bilatuko zenuke?

Mediatekan berriemalearen izen-deiturak eta herria paratuta, estrofa hori kantatzen ageri da berriemalea: https://www.mediateka.eus/eu/fitxategiak/79439/

3- Noren kantua da?

Areson bildu zuten, baina ez dakigu norena den, beraz, herrikoia izanen da segur aski.

4- Noizkoa da?

XIX. mendekoa da.

5- Nork jaso zuen?

Aita Donostiak eta Resurrección Maria Azkuek jaso zuten.

6- Zeri buruzko kantua da?

Amodiozkoari buruzkoa.

7- Nork kantatzen du?

Ezagunena Mikel Laboaren bertsioa da, baina gehiagok ere kantatzen dute, bertzeak bertze: Deloreanek, Sorozabalek…

Informazio iturriak:

• https://bdb.bertsozale.eus/web/doinutegia/view/1102-bentara-noa-bentatik-nator-i-bentati-nator-bentara-noa
• https://eu.wikipedia.org/wiki/Bentara_noa

Ondoren, lehenbizi, kantua adituko dugu (https://www.youtube.com/watch?v=ctsZIJ1znAw) eta gero, gazteendako blog batean kantuari buruzko iritzia emateko eskatuko diegu. Horretarako, testu mota hau lehenagotik landua duten arren, testuak behar dituen puntuak birpasatuko ditugu:

• Izenburua
• Sarrera
• Argudioak: zer gustatu zaien eta zer ez, zergatik
• Ondorioa

Bukatzeko, kantuari buruz ikasi duzuena laburbiltzeko eta zuen iritzia emateko asmoz, blog baterako iritzi testu bat idatziko duzue.