Jarraian, bideoa proiektatuko dugu gelan.

Binaka jarrita, galderei erantzunen diezue:

1- Nolakoa zen astoa? Bi ezaugarri aipa itzazu:

2- Zer egin zuen gosetua zegoen egun batean?

3- Nola moztu zuen lotzen zuen lokarria?

4- Non harrapatu zuen belar berde eta ona?

5- Zer hitz erabiltzen du eguzkitan lo seko zegoela adierazteko?

6- Otsoak zer bazkaldu nahi zuen egun hartan?

7- Berriemaleak zer erran nahi du “astoa jarri zen airean” hitzekin?

8- Astoak, otsoaz libratzeko, zer proposatu zion?

9- Otsoak zer aitzakia paratu zuen hara ez joateko?

10- Egoera larrian ikusita bere burua, zein izan zen astoaren bigarren proposamena?

11- Ermitara iristean zer egin zuen astoak?

12- Zer onomatopeia erabiltzen ditu berriemaleak? Zertarako?

13- Otsoak, astoak engainatu zuela ikusita, nola deitu zion astoari?

14- Otsoak “sobera malizi dakizu” hitzekin zer erran nahi du?

15- “Berriz erreka aldean harrapatzen bazaitut, meza entzuteko lanik izanen ez duzu!“ esaldiarekin zer erran nahi du otsoak?

16- Ipuin honetan zerk eman dizu atentzio handien?

17- Zerbait falta da ipuin honetan?

Lehenbizi, ipuina denon artean ozen irakurriko dugu. Irakurri ahala, atentzioa ematen dizueten egiturak eta hitzak azpimarratuko dituzue.

ASTOA ETA OTSOA

Bazen etxe batean, beherean, asto zahar-zahar bat erdi goseak bizi zena. Lokarri handi batekin lotua egoten zen. Eta halako batean gogoratu zitzaion hura moztu eta joan behar zuela larrerat asetzera, beti goseak baitzegoen.

Bere hortz handiekin moztu zuen hura, bere lokarri hura, eta joan zen. Larrean han ari zen jan eta jan eta jan, eta ohartu zen gaineko alde hartan ermita koxkor bat bazela eta gogoratu zitzaion joan behar zuela harat.

Harat joan zen eta han harrapatu zuen belar berdea, ona! Eta ase eta han zegoen eguzkitan, “mandaloan” han zegoen eta etorri zitzaion otsoa. Eta otsoak pentsatu zuen: “Ooooi! Demontreko bazkaria dut gaur!”. Eta erran zion kantari:

– Agur, agur, astoko!

Eta astoak erantzun zion:

– Ongi etorri, otsoko!

Eta gero otsoak:

– Gaurko nire afari,

hire buru eta beharri.

Astoa jarri zen airean: “Ooooi! Hemen zer pasatu behar ote du?”. Eta orduan astoak erran zion:

– Han goitian artalde,

artzainik ez ditek batere.

Baldin joaten bazineke,

zikiro parea zenduke -erran zion.

Eta otsoak pentsatu zuen: “Ooooi! Hau, hau malizia handiarekin ari da!”. Eta orduan otsoak erran zion:

– Oinean diat arantze,

ezin frinkatu bezalaxe -ez baitzuen joan nahi harat, otsoak.

Astoa gero eta larriago, gero eta larriago zegoen, ez zekien nola eskapatu eta orduan erran zion:

– Han beheitian ermita,

meza entzun behar diat eta.

Eta orduan, distraitua zegoelarik joan zen eta katakun-katakun sartu, ermitako atea itxi zuen eta barrenean gelditu zen. Eta otsoak, karraskaka, ez zekien zer egin, haren beharria jateko kontua akabatua, eta orduan handik kantatu zion:

– Asto zaharra mukizu,

sobera malizi dakizu,

berriz erreka aldean

harrapatzen bazaitut,

meza entzuteko lanik

izanen ez duzu!

 

 

Ipuinean, otsoa haserretzen denean, mukizu deitzen dio astoari. Euskaraz irain edo biraorik ezagutzen edo erabiltzen duzue? Arbelean denon artean irain eta biraoen zerrenda osatuko dugu.

Beti erran izan da euskaraz ez dagoela hitz zatarrik, hizkuntza garbia dela euskara. Baina, hori horrela da? Hurrengo jarduerari heldu baino lehen, bideo hau ikusiko dugu eta ezagutzen edota gustatzen zaizkizuen irainak edo biraoak jasoko dituzue.

Dagoneneko biraoen eta irainen zerrenda osatzen hasi zarete eta hori osatzea, bilduma edo gida bat egitean datza hurrengo jarduera. Horretarako, lau laguneko taldeak egin eta Imanol Epeldek egindako laneko lehen zazpi orriak irakurri eta gustuko dituzuen edo erabiliko zenituzketen birao eta irainak koadernoan edo Driven apuntatuko dituzue.

Lan hori burutzeko, material gehiago ageri da jarraian:

• EITBren irratsaioa biraoen eta irainen inguruan.

• Goizuetako hizkera adierazkorra: biraoak (Peio Kamino, Patxi Salaberri eta Juan Jose Zubiri).

• Leitzako hizkera adierazkorra (Bittorio Lizarraga).

Bukatzeko, biraoak erratea osasunarentzat onuragarria omen dela dioen artikulua irakurriko dugu.

Egiteko bikoitza izanen duzue: batetik, taldeka zuen birao eta irainen bilduma osatu eta gida bat eginen duzue. Bertzetik, horko hitzak erabiliz, egoera bat pentsatu eta antzerki txiki bat eginen duzue, ikasitakoa praktikatzeko.